We worden allemaal steeds ouder en blijven langer thuis wonen. En ook moeten én kunnen we steeds langer meedraaien in de maatschappij. Maar dat gaat niet altijd vanzelf. Zorg, in de breedste zin van het woord, is meer nodig dan ooit. Aan de andere kant hebben we een krimpende arbeidsmarkt én de opkomst van technologie. Hoe houden we de zorg toekomstbestendig, dichtbij en betaalbaar? In Westfriesland hebben we te maken met dubbele vergrijzing. Niet alleen worden mensen steeds ouder; steeds meer jongeren trekken weg uit de regio. Dat is al jaren zo en wordt steeds nijpender. In de zorg merken ze dat ook. Minder handen aan de bedden en minder zorg aan huis, maar wél een grotere doelgroep. Het antwoord ligt in samenwerking, slimme techniek en menselijkheid. Van ziekenhuizen tot zorgboerderijen en van trapliften tot mantelzorg: overal ontstaan initiatieven die laten zien dat de zorg, hoe zwaar ook, altijd doorgaat. Talent Academy Westfriesland begon ooit met de zorg. Een manier om jonge, maar ook meer ervaren zorgmedewerkers zich verder te laten ontwikkelen in eigen regio in Westfriese zorgorganisaties. Zo blijft zorgtalent in Westfriesland, hoewel ook andere voorwaarden, zoals woonvoorzieningen dan een belangrijke rol spelen. Een andere manier om in te spelen op de toekomst is de toepassing van AI. Administratief en qua diagnostiek kan dat steeds meer worden toegepast. Ook robotica wint langzaam terrein in operatiekamers, maar ook voor de ondersteuning van zorgpersoneel met bijvoorbeeld het toedienen van medicatie. De druk op de zorg neemt toe “De zorgvraag groeit en wordt complexer, zeker in Westfriesland,” zegt Renate Fideli van zorgorganisatie Calidus. “Daarom zoeken we actief de samenwerking met huisartsen, gemeenten en woningcorporaties. Samen zorgen we dat mensen passende ondersteuning krijgen, dichtbij huis. Dat doen we met digitale oplossingen, nieuwe samenwerkingsvormen en duurzame keuzes die echt verschil maken.” Ook bij Omring kiezen ze voor deze aanpak, vertelt bestuurder Jolanda Buwalda elders in dit magazine. Die noodzaak tot samenwerking wordt breed gevoeld, want de uitdagingen zijn groot: meer ouderen, meer chronische ziektes en minder handen aan het bed. Fideli ziet dagelijks dat medewerkers, vrijwilligers en partners creatieve oplossingen bedenken: “We kunnen het niet alleen, en dat willen we ook niet. Samen staan we sterker, voor de cliënten van vandaag én van morgen.” Techniek als stille kracht De techniek speelt een cruciale rol. Voor Sasburg is de zorgsector inmiddels een tweede natuur. “Gezondheidszorg mag nooit stilvallen,” zegt directeur Johan Konijn. “Installaties moeten betrouwbaar zijn, van geavanceerde medische apparatuur tot complete energievoorzieningen én back-ups daarvan. Vooruit denken en werken met vaste draaiboeken waarborgt dat: hoe zorg je dat een afdeling in bedrijf kan blijven, zelfs tijdens een stroomstoring of verbouwing?” Zijn collega Arjan Kleuver benadrukt het belang van kennisdeling: “We zorgen dat we ervaring en werkwijzen met elkaar blijven delen. Intern, maar ook met de zorgorganisaties zelf. Goede zorgt vraagt om een blik vooruit in nauw overleg met alle betrokkenen, zodat ook de techniek klaar is voor de toekomst. Werkende installaties zijn in de zorg van levensbelang en dat wordt alleen maar meer.’ Met de toepassing van nieuwe technieken in de operatiekamer, zoals robotchirurgie, en in de toekomst ook robotica aan de bedden is zorgtechniek nog volop in ontwikkeling. Ook thuis speelt techniek een steeds grotere rol, bijvoorbeeld met monitoring op afstand of hulpmiddelen zoals de traplift. Dennis Vroegindeweij van DeVi Stairlifts ziet de traplift veranderen van zorgproduct naar artikel voor wooncomfort: “Iedere trap is anders, dus iedere traplift is maatwerk. Maar we maken ze steeds mooier, zodat mensen ze wíllen hebben. Net als sta-opstoelen of scootmobielen die tegenwoordig strak ontworpen zijn. Het taboe gaat eraf: mensen willen in hun huis blijven wonen, ook als traplopen niet meer lukt. We willen de traplift uit de hoek van zorg en hulpmiddelen halen en neerzetten als bewuste keuze om langer zelfstandig te wonen. Dat is toch de toekomst.” Zorg dichtbij en menselijk Techniek alleen is niet genoeg. Zorg moet ook menselijk en dichtbij blijven. Dat laat zorgboerderij André Hoeve zien. Ze bieden hier zinvolle dagbesteding, beschutte werkplekken en sociale warmte. De meeste cliënten komen er al tien jaar of langer. “We koken samen, we werken samen en hebben samen plezier,” vertelt Jolanda Schilder. “Sommige mensen hebben helemaal niemand. Wij zijn hun familie. Dat gevoel van erbij horen is misschien wel het belangrijkste wat we te bieden hebben.” “Zorgboerderijen zijn heel belangrijk. De mensen waren er voorheen ook wel, maar toen hadden ze meer dagbesteding vanuit instellingen of ze hadden gewoon niets. Er zijn zoveel zorgboerderijen bijgekomen omdat het een positief effect heeft op de mensen. Soms is het tijdelijk een mooie oplossing, bij een burn out bijvoorbeeld. Uiteindelijk hoop dat je dat mensen uitstromen in een passende baan in het arbeidsproces. Dat ze gewoon mee kunnen doen. We hebben veel geduld en tijd voor de cliënten. Sommige dingen duren langer of lukken niet meteen, maar ondertussen draait de boerderij wel gewoon door.” Meedraaien in de samenleving, jezelf kunnen ontwikkelen én een bijdrage leveren in het bedrijfsproces wordt steeds belangrijker. Juist in een krimpende arbeidsmarkt en ongeacht of je een beperking hebt. Mantelzorg en samenwerking met families Ook binnen zorgorganisaties groeit het besef dat naasten een onmisbare rol spelen. Omring werkt daarom met informele zorgnetwerken. Teammanager Manon van den Tillaard: “Vroeger namen we op locaties alle zorg over. Voor mantelzorgers was dat een enorme omschakeling. Nu kijken we wat familieleden en mantelzorgers kunnen en wíllen blijven doen. Cliënten hebben zo hun vertrouwde netwerk om zich heen en wij vullen dat aan, in plaats van andersom. Dit verhoogt de kwaliteit van zorg én ontlast onze medewerkers.” Mantelzorger Cor Bont zorgde bijvoorbeeld jarenlang thuis voor zijn vrouw, tot het niet meer ging. Toen zij werd opgenomen in zorglocatie Sorghvliet, vielen in één keer al zijn zorgtaken weg. Dat was voor hem wennen, maar ook voor zijn vrouw. Bij Omring willen ze júist dat hij meedraait in het proces. “Ik doe zelf de boodschappen, heb geleerd hoe ik medicatie kan toedienen en help ook andere bewoners met eten of achter de rollator. Mensen kennen mij hier en ik ken hen. Als zij gelukkig zijn, doet dat mij ook goed.” Voor Omring is dat de kern: samen zorg dragen. Noem het mantelzorg 2.0. Manon: “Informele zorg ontlast onze medewerkers en voor cliënten is het een fijne routine. Je kunt mensen alles leren en zo doe je het echt samen. Bewoners gedijen daar veel beter bij. En zo worden ook andere bewoners weleens meegenomen voor een wandeling of hebben ze extra aanspraak. Met de groeiende zorgvraag hebben we ieders inzet hard nodig. Overigens is dit echt maatwerk. Iedere familie is anders en daarom blijven we goed in gesprek met elkaar om te bepalen hoe het gaat.” Samenwerken voor morgen Of het nu gaat om techniek, dagbesteding of mantelzorg: overal blijkt hetzelfde. De zorg kan het niet alleen. Toekomstbestendige zorg vraagt om samenwerking, tussen organisaties, met families en met bedrijven die de juiste technische oplossingen bieden. De André Hoeve laat zien hoe zorg en arbeid hand in hand gaan en dat iedereen kan meedraaien. Sasburg en DeVi bewijzen dat techniek (soms) onzichtbare maar onmisbare steun geeft. Calidus en Omring tonen hoe breed samenwerken nieuwe mogelijkheden schept. En mantelzorgers zoals Cor geven er een gezicht aan. Ook met de enorme opkomst en ontwikkeling van de techniek en AI blijft zorg mensenwerk. Het doel is om de zorgprofessionals zoveel mogelijk vrij te spelen, zodat processen door gaan, maar de echte aandacht nog gewoon uit het hart kan blijven komen.
