Familiebedrijven. De één noemt ze stoffig en conservatief, terwijl een ander zijn familiebedrijf vermarkt als vertrouwd en stabiel. Maar hoe je het ook went of keert, familiebedrijven zijn de ruggengraat van de Nederlandse economie. Toch zijn er familiebedrijven die het vinden van opvolging lastig vinden. Slechts de helft van de familieondernemers verwacht de onderneming aan een familielid over te dragen. Dat is jammer, want familiebedrijven hebben krachtige eigenschappen. In 2014 kende Nederland over alle branches heen zo’n 260.000 familiebedrijven. Gezamenlijk zijn deze ondernemingen verantwoordelijk voor 53% van het bruto nationaal product en 49% van de werkgelegenheid. Afgaand op deze cijfers kun je stellen dat familiebedrijven van groot belang zijn voor de economie. Op dit moment worstelen veel familie-ondernemers echter met een probleem: de opvolging. De babyboomgeneratie gaat momenteel met pensioen, hier zitten uiteraard veel familie-ondernemers bij. Dat de familiebedrijven bij gebrek aan opvolging verloren gaan is spijtig en onnodig menen Brigitte Buis en Patricia Buis, die samen het boek de ‘Kracht van familiebedrijven’ schreven. Vaak is er binnen de familie meer animo om het bedrijf over te nemen dan soms bekend is, maar de huidige ondernemers gaan er nogal eens van uit dat dat niet het geval is. Daarnaast kennen familiebedrijven volgens de dames veel krachtige eigenschappen. Het zou zonde zijn als deze verloren gaan. Opvolging is een ‘issue’ ‘Waar het vroeger vanzelfsprekend was dat de oudste zoon of dochter de vader of moeder opvolgde in het bedrijf, is dat heden ten dage niet meer zo vanzelfsprekend. Ouders laten hun kinderen vrij om zichzelf te ontplooien en te ontdekken wat ze willen. Hierdoor is de opvolging in veel bedrijven een issue geworden. Soms durven ouders niet over de opvolging te beginnen, omdat hun kind een totaal ander beroep uitoefent. Zij gaan er van uit dat de kinderen het bedrijf niet willen overnemen. De kinderen daarentegen durven niet over de overname te beginnen, omdat zij hun ouders niet van “de troon” willen stoten. Ook zijn er ouders die de volgende generatie niet met de druk van een eigen bedrijf willen opzadelen. Bij een onderneming runnen komt heel wat kijken. Door dit soort issues gaan er potentiële overnames binnen de familie verloren. En dat is zonde, want een familiebedrijf heeft doorgaans zoveel sterke eigenschappen’, aldus Brigitte. Krachten familiebedrijf Wat zijn dan die sterke en unieke eigenschappen waar een familiebedrijf over beschikt en een niet-familiebedrijf niet? In deze roerige tijden zijn familiebedrijven redelijk stabiel gebleven en blijken zij beter bestand te zijn tegen de crisis. Maar hoe kan dit? ‘Familiebedrijven denken in generaties en hebben daarom een langetermijnfocus. Daarnaast zien we dat veel familiebedrijven een goede solvabiliteit kennen. Ze willen veelal financieel onafhankelijk zijn en hebben daardoor weinig te maken met schulden. Ook is de cultuur en de manier van ondernemen anders binnen het familiebedrijf. De familieondernemers hebben écht hart voor de zaak en werken mee in het bedrijf. Dit is ook gebleken uit het onderzoek dat wij hebben verricht om het boek te kunnen schrijven. Wij vroegen de familieondernemers of zij zichzelf echt de directeur voelden. De meesten voelden dit niet zo. Als het erg druk is en er moet bijvoorbeeld ingepakt worden, helpen zij gewoon mee’, gaat Brigitte verder. Haar zus Patricia vult aan: ‘Het biedt ontzettend veel voordelen om een familiebedrijf te zijn én te blijven. Uit ons onderzoek kwam bijvoorbeeld naar voren dat veel familieondernemers graag zaken doen met andere familiebedrijven. Dit is een stukje gunfactor, maar de “aanraakbaarheid” van de familieondernemer speelt ook een rol. Je weet met wie je zaken doet. Dit is bij een groot concern wel anders. Ook de aanname “zij doen op dezelfde manier zaken als wij” speelt een grote rol voor familiebedrijven om voor een ander familie bedrijf te kiezen. Familieondernemers zien de klant-leveranciersrelatie vaak als een persoonlijke relatie. Het biedt dus letterlijk een strategische voordeel als het bedrijf een familiebedrijf blijft.’ Volgende generatie De opvolgende generatie kan bij opvolging flink profiteren van deze en andere krachtige eigenschappen. ‘Soms heeft een potentiële opvolger al meegewerkt in het bedrijf, bijvoorbeeld tijdens schoolvakanties of in drukke periodes. Deze ervaringen zijn zeer waardevol als een kind besluit in het bedrijf te gaan werken. Hij heeft een voorsprong omdat hij alle afdelingen, werksoorten, leveranciers en klanten kent. Daarnaast krijgen kinderen vaak het voordeel van de twijfel van relaties: “hij zal wel op de zelfde manier zaken doen als zijn vader of opa”. Bedrijven die zich van deze kracht bewust zijn, doen er goed aan hun kinderen voor te stellen aan leveranciers en klanten’, aldus Brigitte. Patricia gaat verder: ‘De opvolgers ervaren de overdracht van het bedrijf vaak ook als een daad van vertrouwen van de vorige generatie. Dit zelfvertrouwen geeft hen veel moed.’ Bespreekbaar maken Volgens Brigitte en Patricia is het van groot belang om de opvolging bespreekbaar te maken, zodat familiebedrijven kunnen profiteren van hun kracht. Daarnaast blijkt dat ondernemers actiever worden als zij weten dat het bedrijf wordt overgenomen door een familielid. ‘Vaak zie je dat de ondernemers voor zij stoppen nog een stapje extra doen. Ze bouwen bijvoorbeeld een nieuwe hal bij het bedrijf voor de volgende generatie’, aldus Patricia. Met het bedrijf WEP We Empower People maken Brigitte en Patricia gevoelige onderwerpen zoals de opvolging binnen het familiebedrijf bespreekbaar. ‘Het is van belang om de opvolging vroeg bespreekbaar te maken, zodat de potentiële opvolgers de tijd hebben om na te denken of ze dit willen en eventueel nog een specifieke studie kunnen volgen. De opvolger hoeft overigens niet perse een eigen kind te zijn. Denk ook eens aan neven en nichten of jongere broers of zussen. Maak het bespreekbaar en denk er over na, het is hoe dan ook zonde als een succesvol familiebedrijf verloren gaat.’
